Гульнара. Оньһон үгэнүүд
Чигчи. Амар мэндэ-э, Хүбүүд-басагад, девчонки и мальчишки! Аба-эжы папа-маманар, бабушка-дедушка, таабай-тээвиинэр, хүгшэн аба-эжынэр, эгэшэнэр- аханар, нагасанар-баабайнар! Мэндэ амар байна гут?! Сайн байн уу, Гүүглэй багшаа!
Гүүглэй. Сайн байн уу, Чигчи дүүхэй! Амар мэндэ, эрхим хүндэтэ манай радио соносогшод! Үглөө бүри, каждое утро, үглөөнэй мэндэ гэжэ аба-эжы, эгэшэ-дүүнэрээ мэндэшэлжэ байдаг манай арад түмэн! Үглөөнэй мэндэ – Доброе утро!
Чигчи. Үглөөнэй мэндэ, багшаа! Үглөөнэй мэндэ, эжы! Һайхан үглөөнэй мэндэ, аба! Хабарай үглөөнэй мэндэ, Дарима абгайхан! Наратай үглөөнэй мэндэ, Наран-Гэрэл дүүхэй! Доброе утро, Анфиса! Хаерлэ иртэ, Гульнара! Үглөөнэй мэндэ, Буряад орон!
Гүүглэй. Анфиса гээшэш хэн бэ?
Чигчи. Миний одноклассница Анфиса Самоварова. Зохидхон басаган. Она мне разрешает списывать правильные ответы. Отличница. Спортсменка.
Гүүглэй. А Гульнара гэжэ хэн бэ?
Чигчи. Гульнара Саппарова, тоже манай одноклассница.
Гүүглэй. Манай ангиин. Класс – анги.
Чигчи. Манай ангиин басаган. Татарка. Тоже зохидхон. Боксодо ябадаг. Наншалдааша. Бүхы хүбүүд Гульнаарһаа айдаг. Кроме меня конечно.
Гүүглэй. Гансал ши айдаггүй юм гүш, Гульнараһаа??
Чигчи. Гансал би айдаггүйб.
Гүүглэй. Яагаад айдаггүй юм ши наншалдааша басаганһаа? Смельчак байнаш, Чигчи!
Чигчи. Яагаад, юундэ гэжэ гү? Гульнара минии двоюродная сестренка. Намһаа хоёр һара дүү.
Гүүглэй. Двоюродная сестренка гэнэгүш? Яагаад та хоёр үеэлэ болошоо юмта?
Чигчи. Минии эгэшэ Базар-Ханда Саппаров Данияр татар хүбүүндэ хадамда гараад, гурбан үхибүүтэй мүнөө болоод һууна. Гульнара бага басаганинь, минии двоюродная сестрёнка болоно.
Гүүглэй. Үеэлэ болоно ха юм даа. Двоюродная гэхэдээ үеэлэн болоно буряадаар.
Чигчи. Во-во, минии үеэлэ. Поэтому мы с Гульнарой ходим в одну школу, учимся в одном классе.
Гүүглэй. Тиигээд Гульнара бидэ хоёр нэгэ һургуулиин, нэгэ ангиин һурагшад болонобди.
Чигчи. Зүб оршуулбат. Слово в слово. Нэгэ һургуулиин, нэгэ ангиин һурагшад. Гульнара буряадаар дуугардаг, татар хэлэн дээр дуугардаг, татар дуу дуулаха дуратай, татар хатар бүжиглэдэг. Тиигээд үшөө дээрэнь боксёрка.
Гүүглэй. Ямар бэрхэ абьяастай басаган гээшэб шинии үеэлэ дүүшни. Нэгэ арга оложо манай студидэ уряарайш. Хөөрэлдэхэбди, шашалдахабди, ямаршье хэлэндээр дуугаашье дуулалсахабди, хатаршье бүжэглэхэбди.
Чигчи. Гульнара дүүгээ уряа һаам, тантай заатагүй боксолдое гэхэ байха. Та Гульнаратай бү боксолдооройгты.
Гүүглэй. Юундэ бү боксолдооройгты гэжэ?
Чигчи. Таниигаа түлөө һанаагаа зобоноб. Сохюулшахат. Нокаудта орохот. Лучше не стоит с ней боксоваться.
Гүүглэй. Уговорил, не буду. Просто поговорим-поболтаем, попоем и потанцуем.
Чигчи. Правильно. Лучше не рисковать. А үшөө Гульнара “Дангина” конкурсын чемпионка. Буряад оньһон үгэнүүдые олон мэдэхэ. Намайе һургаа бэлэй. Шагнагты даа, багша.
Ахань захирдаг,
Дүүнь дүүргэдэг.
Гүүглэй.
Ахань захирдаг,
Дүүнь дүүргэдэг.
Чигчи.
Ахань захирдаг,
Дүүнь дүүргэдэг.
Та удхыень ойлгоо гүт?
Гүүглэй. Би ойлгооб. Ши өөрөө ойлгоо юм гүш?
Чигчи. Би ойлгооб.
Ахань захирдаг,
Дүүнь дүүргэдэг. – гэхэдээ ахань – старший, захирдаг – командует, дүүнь – младший, дүүргэдэг – исполняет. Тиимэ гү, багша?
Гүүглэй. Ну вообщем правильно. Старший руководит, зачинает, младший делает, завершает.
Чигчи. Ребята, хүбүүд-басагад, давайте, берите на вооружение эту пословицу.
Ахань захирдаг,
Дүүнь дүүргэдэг.
Гүүглэй. Ну, Чигчи, ещё давай нам пословицы! Стало жарко здесь!
Чигчи. Зай, багшаа, үшөө оньһон үгэнүүдые шагнагты.
Уһан далай булагһаа эхитэй,
Ухаан далай номһоо эхитэй.
Гүүглэй.
Уһан далай булагһаа эхитэй,
Ухаан далай номһоо эхитэй.
Чигчи.
Уһан далай булагһаа эхитэй,
Ухаан далай номһоо эхитэй.
Багшаа, юун гээбиб мүнөө, ойлгобо гүт?
Гүүглэй. Ойлгооб, Чигчи. шимни маанадтаа тайлбарилажа үгыш!
Чигчи.
Уһан далай булагһаа эхитэй,
Ухаан далай номһоо эхитэй.
Уһан далай – море-океан, булагһаа – из родника, эхитэй – берет начало.
Ухаан далай – океан знаний, номһоо – из книг, эхитэй – берет начало.
Гүүглэй. Ямар гүнзэгы удхатай үгэ гээшэб.
Чигчи.
Һайн хүн нэрээ хараха,
Тугас шубуун һүүлээ хараха.
Гүүглэй.
Һайн хүн нэрээ хараха,
Тугас шубуун һүүлээ хараха.
Зай, Чигчи, энэ оньһон үгэшни ямар удхатайб хэлэжэ үгыш!
Чигчи.
Һайн хүн нэрээ хараха,
Тугас шубуун һүүлээ хараха.
Һайн хүн – хороший человек, нэрээ хараха – бережет свое имя. Тугас шубуун – павлин, һүүлээ хараха – бережет свой хвост. Тиимэ бэзэ, багша?
Гүүглэй. Ехэ зүб, Чигчи!
Һайн хүн нэрээ хараха,
Тугас шубуун һүүлээ хараха.
Зай, Чигчи, хүбүүд-басагад, эдэ оньһон үгэнүүдые ухаандаа хадуужа абаад, ажабайдалдаа хэрэглэжэ, аха-захаа хүндэлжэ, биб гэнгүй, хамараа үргэнгүй, томоотойхон ябытдаа!
Чигчи. Ребята, будем следовать мудрости наших предков. Они плохого нам не завещали. Все самое полезное нам передали. Аха захынгаа үгэ дуулажа ябая, хүбүүд-басагад! Уулзатараа, баяртай!
Гүүглэй. Уулзатараа баяртай, хүндэтэ манай радиосоносогшод!
Гараhан дамжулганууд
Гараhан дамжулганууд